Savaşın gölgesindeki Ukrayna, sadece cephede değil, ülkenin geleceğini derinden etkileyecek iç reformlar cephesinde de çetin bir mücadele veriyor. Özellikle Avrupa Birliği üyeliği hedefi ve Batı’dan gelen devasa mali yardımlar karşılığında beklenen şeffaflık, yolsuzlukla mücadele yasası tartışmalarını ülkenin siyasi gündeminin en üst sırasına taşıdı. Kiev’deki Rada’da (parlamento) hararetli bir şekilde süren bu müzakereler, Ukrayna’nın sadece bugününe değil, yarınlarına da ışık tutacak nitelikte. Ülkenin kaderini belirleyecek bu kritik süreçte, her bir madde, her bir virgül, hem ulusal hem de uluslararası arenada büyük bir dikkatle takip ediliyor.
Ukrayna’nın bağımsızlığını kazanmasından bu yana yolsuzluk, ülkenin kalkınmasının ve demokratikleşmesinin önündeki en büyük engellerden biri oldu. Geçmişte kurulan pek çok anti-korrupsiyon kurumu ve çıkarılan yasalar, siyasi irade eksikliği ve sistemik engeller nedeniyle tam anlamıyla başarıya ulaşamadı. Ancak Rusya’nın topyekûn işgaliyle birlikte Batı dünyasının Ukrayna’ya verdiği destek, yolsuzlukla mücadeleyi uluslararası ortakların bir numaralı şartı haline getirdi. Avrupa Birliği’ne aday ülke statüsü, bu reformların hızlandırılması için güçlü bir motivasyon kaynağı oluştururken, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve diğer donörler de mali yardımlarını şeffaflık ve hesap verebilirlik şartına bağlamış durumda.
Tartışmaların merkezinde, özellikle yolsuzlukla mücadele kurumlarının (NABU – Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu, SAPO – Özel Yolsuzlukla Mücadele Savcılığı, NACP – Ulusal Yolsuzluk Önleme Ajansı) bağımsızlığını ve yetkilerini güçlendirmeyi amaçlayan yasa taslakları bulunuyor. Yeni düzenlemelerle, bu kurumların yöneticilerinin atanma ve görevden alınma süreçlerinin siyasi müdahaleden arındırılması, mal varlığı beyanlarının daha sıkı denetlenmesi ve yolsuzluk suçlarına verilen cezaların caydırıcılığının artırılması hedefleniyor. Ancak bu maddeler üzerinde parlamentoda farklı gruplar arasında ciddi görüş ayrılıkları yaşanıyor. Bazı milletvekilleri, kurumların aşırı yetkilere sahip olmasının siyasi baskıya yol açabileceği endişesini dile getirirken, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası ortaklar ise reformların sulandırılmaması gerektiği konusunda ısrarcı.
Yasa taslağını destekleyenler, bu reformların Ukrayna’nın uluslararası itibarını yeniden tesis etmesi, yatırım çekmesi ve savaş sonrası yeniden yapılanma sürecinde kaynakların doğru kullanılması için hayati önem taşıdığını vurguluyor. Kiev Mohyla Akademisi Hukuk Profesörü Dr. Elif Demir, konuyla ilgili olarak, “Bu yasa, Ukrayna’nın Avrupa ailesine entegrasyonu için sadece bir adım değil, aynı zamanda savaş sonrası yeniden yapılanma sürecinde şeffaflığın temel direği olacaktır. Yolsuzlukla mücadeledeki kararlılık, halkın devlete olan güvenini pekiştirecek ve ülkenin direncini artıracaktır,” ifadelerini kullandı. Destekçiler ayrıca, güçlü anti-korrupsiyon kurumlarının, ülkenin savunma harcamalarından insani yardımlara kadar her alanda şeffaflığı sağlayarak, Batı’dan gelen milyarlarca dolarlık yardımın doğru adreslere ulaşmasının garantisi olacağını belirtiyor.
Öte yandan, yasa taslağına yönelik bazı eleştiriler ve endişeler de mevcut. Bazı parlamenterler ve iş dünyası temsilcileri, yolsuzlukla mücadele kurumlarına verilecek aşırı yetkilerin, siyasi rakipleri hedef almak veya iş dünyası üzerinde baskı kurmak için kötüye kullanılabileceği ihtimaline dikkat çekiyor. Özellikle yargı denetimi mekanizmalarının yeterliliği ve kararların şeffaflığı konularında soru işaretleri dile getiriliyor. Ayrıca, savaş koşullarında bu kadar kapsamlı reformların uygulanabilirliği ve bürokratik süreçlere getireceği ek yükler de tartışma konuları arasında yer alıyor. Hükümet kanadından bazı isimler ise, dengeli bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiğini, reformların ülkenin istikrarını bozmadan ilerlemesi gerektiğini savunuyor.
Ukrayna’daki bu tartışmalar, uluslararası ortaklar tarafından yakından izleniyor. Avrupa Birliği, Ukrayna’nın tam üyelik yolunda ilerleyebilmesi için yolsuzlukla mücadeledeki somut adımları bir ön şart olarak görüyor. ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileri de defalarca, Ukrayna’ya yapılan yardımların etkin kullanımı ve şeffaflık konusunda beklentilerini dile getirdi. IMF ise, yeni bir mali yardım dilimi için yolsuzlukla mücadele yasasının kabulünü ve uygulanmasını kilit koşullardan biri olarak belirlemiş durumda. Bu uluslararası baskı, Kiev’deki karar alıcılar üzerinde büyük bir etki yaratıyor ve reform sürecinin ertelenemez bir zorunluluk olduğunu gösteriyor.
Ukrayna halkı, yıllardır yolsuzluğun getirdiği ağır yükü omuzlamış durumda. Savaşın getirdiği yıkım ve zorluklara rağmen, halkın önemli bir kesimi, ülkenin geleceği için yolsuzlukla mücadelenin vazgeçilmez olduğuna inanıyor. Sivil toplum kuruluşları ise, bu süreçte önemli bir denge unsuru olarak görev yapıyor. Şeffaflık, hesap verebilirlik ve bağımsız kurumların güçlendirilmesi yönünde sürekli baskı yaparak, siyasetçilerin reformları sulandırmasının önüne geçmeye çalışıyorlar. Onlar için bu yasa sadece bir metin değil, Ukrayna’nın Batı değerlerine bağlılığının ve modern bir devlet olma arzusunun bir göstergesi.
Yasanın kabul edilmesi tek başına yeterli olmayacak. Asıl zorluk, bu yasaların etkin bir şekilde uygulanması ve yolsuzluk kültürünün kökten değiştirilmesinde yatıyor. Yargı sisteminin bağımsızlığı, kolluk kuvvetlerinin tarafsızlığı ve kamu görevlilerinin hesap verebilirliği gibi konularda da paralel reformlara ihtiyaç duyuluyor. Uluslararası İlişkiler Uzmanı Mehmet Aksoy, “Kiev’in önündeki en büyük sınav, bu yasayı sadece kağıt üzerinde değil, gerçek anlamda uygulayabilmesidir. Batı’nın sabrı sınırsız değil ve Ukrayna’nın geleceği, bu reformların ne kadar kararlılıkla hayata geçirileceğine bağlı,” yorumunu yaptı. Ukrayna, savaşın getirdiği yıkımla mücadele ederken, aynı zamanda kendi içinde bir dönüşüm sürecini de yönetmek zorunda.
Ukrayna’da yolsuzlukla mücadele yasası tartışmaları, ülkenin Avrupa’ya entegrasyon sürecinin ve savaş sonrası yeniden yapılanma çabalarının temelini oluşturuyor. Parlamentodaki hararetli müzakereler, Ukrayna’nın gelecekteki siyasi ve ekonomik rotasını belirleyecek kritik bir dönemeçte olduğunu gösteriyor. Bu yasa, sadece bir kanun maddesi olmaktan öte, Ukrayna’nın şeffaflık, hesap verebilirlik ve hukukun üstünlüğü ilkelerine ne kadar bağlı kalacağının bir testi niteliğinde. Uluslararası toplumun ve kendi halkının gözü önünde, Kiev’in bu zorlu sınavdan nasıl bir sonuçla çıkacağı, ülkenin yarınlarını şekillendirecek en önemli unsurlardan biri olacak.
