Azerbaycan’ın 20 Yanvar Hüzün Günü (Qara Yanvar) 20 Ocak 1990 günü Türk dünyasının yaşamış olduğu en acı günlerden birisidir. Kara Ocak olarak anılan bu gün Rus ordusu Bakü’ye girmiş ve 137 kişiyi öldürmüş, 700den fazla kişiyi de yaralamıştır.
Kara Ocak (Azerice: Qara Yanvar), Kara Cumartesi veya 20 Ocak faciası, 1990 Ocağında 19’unu 20’sine bağlayan gece Sovyet Ordusu’nun Azerbaycan SSC’nin başkenti Bakü’ye girmesiyle gerçekleştirilen katliam.
Sovyet ordusunun Bakü ve diğer yerleşim birimlerine düzenlediği saldırıda resmi verilere göre 117 Azerbaycanlı, 6 Rus, 3 Yahudi, 3 Tatar olmak üzere 131 kişi öldü, 744 kişi yaralandı, 400 kişi tutuklandı ve 4 kişi kayıp.
19 Ocak 1990’da, SSCB Yüksek Sovyeti Başkanlığı, 20 Ocak’ta saat 00’da “Bakü’de olağanüstü hal uygulanmasına ilişkin” bir kararname yayınladı. 19 Ocak günü saat 19.27’de Azerbaycan Televizyonunun elektrik bloğu kamuoyuna bilgi vermemek için havaya uçurularak imha edildi. Olağanüstü halin 20 Ocak’ta 00:00’da başlaması emredilmesine rağmen, askerler 19 Ocak’ta saat 21:00’de Türkan-Gala tarafından şehre girdi. “Bakü operasyonu” bizzat SSCB Savunma Bakanı Mareşal D. Yazov tarafından yönetildi.
Bakü garnizon birlikleri, askeri birlikler getirdi, askeri gemilerden çıkarmalar yaptı, özel ceza birlikleri saldırdı. Ağır askeri teçhizat barikatları kolayca yok etti. Askerler biber gazı kullandı ve otomatik silahlarla insanların üzerine ateş açtı. Kaçarak sığınaklara sığınanlar, projektörler yardımıyla tankların üzerinden aranarak kurşuna dizildi. Askerler yoldan geçenlere, evlere, ambulanslara ve şehir araçlarına ateş açarak yaralıları öldürüyor, cesetleri yakıyor ve onlara hakaret ediyor, tankların tırtılları altında insanlara işkence ediyor ve şekillerini bozuyordu.
Şehrin sokakları ölü ve yaralıların, yaşlıların, kadınların ve çocukların kanlarıyla kaplandı. Askerler sağlık tesislerinin etrafını sardı ve yaralı sivillerin yanı sıra yaralılara yardım etmek için sağlık personelinin taşınmasını engelledi.
